ChatGPT versus Private GPT – waarom transparantie de nieuwe norm is

In haar recente blog pleitte Frida van der Stap voor uitlegbare en ethische technologie. In deze blog zoomen we verder in op transparantie als strategisch uitgangspunt. AI inzetten met vertrouwen – voor medewerkers, bestuurders én huurders.

De meeste woningcorporaties die AI overwegen, doen dat met goede intenties – denk aan beter klantcontact, efficiëntere processen en meer grip op informatie. De uitdaging zit in de betrouwbaarheid en transparantie van het systeem: hoe weet je of de antwoorden die AI geeft kloppen, en hoe verklaar je beslissingen als het model zelf ondoorzichtig is? 

Hier stuiten we op een fundamenteel probleem van veel publieke AI-modellen: ze zijn een blackbox. Je ziet de input en de output, maar wat er tussendoor gebeurt? Niemand die het precies weet. Zo'n gebrek aan inzicht is simpelweg onacceptabel voor organisaties die onder maatschappelijke, juridische en ethische druk staan om verantwoord te opereren.

Zelfs wanneer je AI duidelijke instructies geeft – bijvoorbeeld om alleen vooraf goedgekeurde bronnen te gebruiken – blijft het gedrag deels onvoorspelbaar. Voor woningcorporaties, die werken met privacygevoelige gegevens en onder strengere transparantie-eisen vallen, vormt dat een serieus risico.

Private GPT: grip op bronnen én gedrag

Om AI verantwoord in te zetten, zijn twee dingen onmisbaar: controle en transparantie. Precies daarom groeit de belangstelling voor zogeheten private GPT’s. Dit zijn AI-modellen die volledig in eigen beheer draaien, gevoed worden met interne bronnen en ontworpen zijn om uitlegbaar te zijn. Je kunt precies volgen wat er gebeurt – en waarom.

Zo’n model is niet zomaar een technische tool, maar een strategische keuze – het maakt verantwoorde, uitlegbare inzet van AI mogelijk. Voor bestuurders betekent dat betere governance, voor medewerkers het vertrouwen in wat ze gebruiken, en voor huurders: eerlijke, navolgbare dienstverlening.

Transparantie als norm in de corporatiesector

We staan aan de vooravond van een AI-revolutie in de corporatiesector, waarin transparantie niet langer optioneel is, maar de norm wordt. De woningcorporaties die daarin nu al het voortouw nemen, bepalen straks het tempo van de hele sector.